Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Atılan ok geri dönmez.
Kimi gerçekler ve olaylar vardır ki, değiştirmek, yok saymak elimizde değildir. Bu bakımdan bir olay yaratmadan, dönüşü olmayan bir işe başlamadan önce iyi düşünmek gerek. Bir de karar verildi mi, sonuna dek yürümek tek çıkar yoldur.
“Mebâdâ bir sözünden olasın zar Atılmış ok gibi dönmeye ey yar.” (Güvâhî)
Çobanın gönlü olursa, tekeden süt sağar (yağ çıkarır).
Olmazı olur yapmak. Değişmez doğrular gibi görünen birçok şey zamanla değişmiştir. Kuvvetli istek, kesin karar ve insan emeği, olmazı olur yapmış; yeni yeni şeyler yaratmıştır, Halk edebiyatında adı geçen Ferhat, olmazı olur yapmanın efsanevi bir örneğidir.
“Buna kimi âdem-i imkân derler, / Olmaz olmaz deme, olmaz olmaz.” (Fatih) / “Rahat etmekse muradın çobanın gönlünü yap Çoban isterse eğer bir tekeden yağ çıkarır.” (Hamami Zade İhsan)
Şaşkın ördek başım bırakır, kıçından dalar.
Çalışmalarında akıl yolunu izlemeyen, duygularına kapılan, plansız şaşkın davranan kimseler çok kez yaptıkları işten ters sonuç alırlar.
“Nitekim şaşkını gölde örneğin Başın kor, kıçından dalar demişler.” (Levni)
Dağ ne kadar yüce olsa, yol üstünden aşar.
Bir kimse kendisini her şeyin üstünde görmemelidir. Üstünlüğün sonu yoktur. İnsanlar, daima birbirinden daha önemli, daha yüce işler yaparak yükselecek yetenektedirler.
“Yüce olur ise her ne kadar dağ Yol üstünden aşar yakın-u ırağ.” (Güvahi)
Çalışan kazanır.
Bir konuda başarıya ulaşmanın önemli yollarından biri çalışmaktır.
“Varlıkta darlık yok, yoklukda dirlik Gece gündüz çalış kazan demişler.” (Mir’ati) / “Sen ilkin kapısın kakarsan eğer İl de senin kapın kakar demişler.” (Levni)
Şimşek çakmadan gök gürlemez.
Önemli olayların önceden sezilen birer belirtisi olduğunu anlatır.
Sivilceyi kurcalama, çıban edersin.
Bak: “Kurcalama sivilceyi, çıban edersin.”
Söyleyene bakma, söyletene bak.
Birinin söylediği söz, olmasını istediğimizse, bir sezgiyle söylüyor olacak, diye seviniriz.
Isırgan ile taharet olmaz.
İyi bir iş kötü amaçla yapılmaz.
Anasına bak kızım al, kenarına bak bezini al.
Yakın çevre, insanı etkiler. Ana ile babanın çocuk eğitiminde büyük yeri vardır. Ayrıca soyaçekim de bilimsel bir gerçektir. Genellikle çocuk, dış görünüşü ve iç yapısı yönünden anne ve babasına benzer.
“Şabı kaynatmakla olur mu şeker Meşhur sözdür her cins cinsine çeker.” (Gedayi) / “Anlamaza davul çalsan az gelir Anlayana sivrisinek saz olur.” (Mesti)

Pages