Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Tembele iş buyur (buyurursun), sana akıl öğretsin (öğretir).
Verilen bir işi yapmak istemeyen, yapmayacağını açıkça söylemez. Bin dereden su getirir; üstelik de haklı çıkmak için iş yaptırmak isteyeni kusurlu göstermeye çalışır.
Evi ev eden avrat (yurdu şen eden devlet).
Evde kadının yeri pek büyüktür. Bir ölçüde evi şenlendiren de yaşanılmaz yapan da kadındır. Nasıl ki, yurdu insan için yaşanılır yapan yada yaşanılmaz hale getirenin devlet olabileceği gibi.
Dağ başından duman eksik olmaz.
Büyük işler yürütenlerin, çok sorunları vardır, çok yorulur, çok üzülürler.
“Dalda kuş eksik olmaz, / Dağ başında duman.” (Cahit Sıtkı Tarancı)
Soran yanılmamış.
Bir şeyi iyi bilene sormakta yarar var, doğrular ancak böyle bulunur. / “Bin bilsen de bir bilene danış”, “Danışan dağı aşmış, danışmayanın yolu şaşmış”, “Sora sora Bağdat bulunur” atasözleriyle eşanlamlıdır.
Ananın bastığı yavru (civciv) incinmez (ölmez).
Ananın çocuğu için yaptığı her davranış çocuğun iyiliği içindir, onu döğse bile.
Dibi görünmeyen sudan geçme.
Bilmediğin bir işi yapma.
Horozu çok olan köyün sabahı geç olur.
Karışanı çok olan bir işin iyi yürümediği anlatılır.
Zurnada peşrev olmaz ne çıkarsa bahtına.
Bir iş genellikle belli ölçüler içinde belli kurallarla; kimi işler de bilinen kuralların dışında, insanı yadırgatan, alışılmamış bir yolla yapılır ve alınacak sonuç tesadüfe bırakılır. İşte bu söz, sonucun ne olacağı bilinmeyen şeyler için söylenir.
Kabahat (suç) öldürende değil, ölendedir (Kabahat ölende mi, öldürende mi?)
Kimi zaman suç ölende aranır, öldürene bu işi işlettiği, onu tahrik ettiği için. / Kabahat samur kürk olsa, kimse sırtına (üstüne) almaz. İnsanların işledikleri kusuru kusur saymadıklarını, kendilerini haklı gördüklerini yada kusurlu olmak istemediklerini anlatır.
Her şeyin yenisi dostun eskisi.
Yıllarca tanınmış, denenmiş, bir çeşit dostluk sınavı vermiş eski dostluğun günden güne kuvvet ve değer kazandığını, önemini anlatır.
“Eskidikçe artar dostluğun kıymeti Hiç bir zaman eski dost düşman olmaz.” (Merdumi)

Pages