Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Dostluk kanı günde belli olur.
Gerçek dostların üzüntülü günlerde insanı yalnız bırakmamasını, ona yardımcı olmasını anlatır.
İnsan insanın şeytanıdır.
İnsanı yanıltanın yine insan olduğunu anlatır. “Kişi refikinden azar” atasözüyle eşanlamlıdır.
Etek öpmekle dudak aşınmaz.
Önemli bir iş için ricada bulunmak, dahası var, yalvarmak, insanı küçültmez. / “El öpmekle ağız aşınmaz” atasözüyle eşanlamlıdır.
Ahmak (şaşkın) misafir ev sahibini ağırlar.
Başkasının görevlerini, gerekmediği halde, üzerine alanlar için söylenir.
Ata dost gibi bakmalı, düşman gibi binmeli.
Ata çok iyi bakmalı, iyi bakılan at yorulmaz.
Akacak kan damarda durmaz.
Kimi olayların kaçınılmaz olduğu, bu yüzden önceden hazır olmak, ona göre davranmak, doğal karşılamak gerektiğini anlatan bir sözdür.
Yar, yıkıldığı gün tozar.
Bir olay, ilk anında tepki yapar, sonra önemi azalır.
At olur (bulunur) meydan olmaz, meydan olur (bulunur) at olmaz (bulunmaz).
İstenilen koşullar her zaman bir arada bulunmayabilir. Bir işi yapmak için gerekli şeyleri bir araya getirmek büyük çaba ve sabır işidir.
“At ara bulursun etmeğe sefa Ana da bulunmaz meydan demişler.” (Refiki) / “Ağ göğdeler kızıl kana boyansın Yiğit ölür şanı kalır meydanda.” (Köröğlu)
Düşenin dostu olmaz.
Bu sözde “düşmek” iki anlama gelir. Biri, herhangi bir nedenle eski itibarını, güvenirliğini yitirme; İkincisi daha çok ahlâk yönünden toplumca kabul edilmeyen davranışlar gösterme halidir. İnsanlar genellikle başarılı olanlar, doğru ve dürüst davrananlarla ilgi ve dost- / luk kurmak isterler. Bu yüzden bu iki vasıf ortadan kalkınca, ilgi ve dostluk da ya zayıflamakta ya da tümüyle silinmektedir. Bu söz bir de insanın vefasızlığını, yani insan sevgisindeki süreksizliği anlatır. Kişinin basit, bencil ve küçük hesaplarla sevgisinden geçmemesini öğütler.
'“Unutma ki dostu olmaz düşenin İptida dost alır yakan demişler.” (Mir''ati) / “Nezaret eyledim tıflı cahile Köydeki yarenlik çıkdı nafile / Sefinem vurunca taşlı sahile Yarandan bir küçük selâm görmedim. (Rıza Tevfık)'
Ağalık (beylik) vermekle, yiğitlik vurmakladır.
Ağalık, gerektiğinde bol para yardım etmekle; yiğitlik, gözüpek, dövüşken olmakladır.

Pages