Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Köpeksiz sürüye (köye) kurt girer.
Sahipsiz bir şeye fırsat düşkünü kimseler sahip çıkarlar. / “Çobansız koyunu kurt kapar” atasözüyle eşanlamlıdır.
Kasavetsiz ağız anahtarsız açılır.
Sıkıntısı olmayan insan bol bol konuşur; kısıntısı üzüntüsü olansa dut yemiş bülbül gibi susar.
Rüzgâr eken fırtına biçer.
Kötü bir iş yapan kimsenin daha kötü sonuçlarla karşılabileceğini anlatır.
'Almadan vermek Allah''a mahsus (yaraşır).'
Genellikle her şey karşılıklı olur. Dostluk karşılıklı sevgi ve fedakârlığa dayanır. Sevgi de öyle, mal alışverişi de öyle. Vermeden almak, kişiyi asalaklığa, sömürücülüğe götürür.
Avcı ne kadar al (hile) bilse, ayı o kadar yol bilir.
Bir konuda savaşım verirken, karşı tarafın gücünü küçümsememelidir.
Deve büyüktür ama, beşini bir eşek yeder.
Her büyük görünen şeyin aslında göründüğü gibi büyük olmadığını anlatır.
“Kervan yola çıksa alel-ekseri Bir eşek katarı yeder demişler.” (Yesarî)
Altın ateşte, insan mihnette belli olur.
Ateş, altının gerçek altın olup olmadığını, mihnet (sıkıntı) de insanı ölçen birer araçtırlar. Sıkıntıya düşen bir kimse, erdemlerini yitirmeden, sıkıntısına olumlu yoldan çözüm aramalıdır.
Mart ayı dert ayı.
Yoksul kimselerin kış ortasında yiyecek ve yakacak sıkıntısı çektiklerini anlatır.
“Şubat hastalıkla geçti Mart ayı dert ayı Kan kusmayı öğretti Anamıza oğlumuza.” (Behçet Necatigil)
Deliye taş atma, başını yarar.
İlişkileri normal kimselerle yürütmelidir.
Sorma kişinin aslını, sohbetinden bellidir.
İnsan konuşmasından belli olur: kültürü, zevkleri, dünya görüşü anlaşılır.

Pages