Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Aşk olmayınca meşk olmaz.
“Meşk”in sözlük anlamı “alıştırma”dır. Ama burada “iş”, “eylem” anlamına gelmektedir. Sevmeden, ona bir tutku derecesinde bağlanmadan yapılan işler verimsiz olur.
Testiyi kıran da bir, getiren de (suyu getiren de).
Yapılan iyiliğin, bir işe kendini adarcasına yapılan çalışmanın karşılıksız; yapılan kötülüğün, bir iş yaparken kaytarmanın çok kez cezasız kaldığını anlatan bir sözdür.
“Bu dünya böyledir ezelden ekser Destiyi kıran da mükâfat bekler.” (Şikâri) / “Mukaddem su getirmek desti kırmak bir idi amma Aceptir mazhar-ı rüçhan olur desti kıran şimdi.” (Ziya Paşa)
Elin ağzı torba değil ki (çekip) büzesin.
Olumsuz bir davranışta bulunmaya gör, çevredekiler sözünü etmeden duramazlar, anlamında kullanılır.
Çağrılan yere erinme, çağrılmayan yere görünme.
Aranmayan, fazla istenen bir kimse değildir. Bu bakımdan ancak çağrılı yere gitmeli, çağrılmadan gitmemelidir.
“Çağrılmadık yere ayağın atma Davetli varanın yeri dar olmaz.” (Bedri) / “Varma çağrılmadığın yere köpek gibi hemen Kovmasınlar seni meclisde sakil olma sakın.” (Havayi)
Kan kus, “kızılcık şerbeti içtim” de.
Kişisel sorunları başkalarına söylememeli, tersine hep iyi olduğu anlatılmalı.
Göç dönüşü topal eşek öne geçer.
Toplumsal ilerlemeye engel olmak isteyenler, bu ilerlemeyi gördüklerinde herkesten daha çok ilerici olduklarını söylerler.
Evi ev eden avrat (yurdu şen eden devlet).
Evde kadının yeri pek büyüktür. Bir ölçüde evi şenlendiren de yaşanılmaz yapan da kadındır. Nasıl ki, yurdu insan için yaşanılır yapan yada yaşanılmaz hale getirenin devlet olabileceği gibi.
Altın ateşte, insan mihnette belli olur.
Ateş, altının gerçek altın olup olmadığını, mihnet (sıkıntı) de insanı ölçen birer araçtırlar. Sıkıntıya düşen bir kimse, erdemlerini yitirmeden, sıkıntısına olumlu yoldan çözüm aramalıdır.
Bin ölçüp bir biçmeli
Bir işi yapmadan önce çok düşünmelidir, anlamında söylenir.
Gelin altın taht getirmiş, çıkmış üstüne kendi oturmuş.
Başkaları için yapılan bir çalışmada kişi kendine çıkar sağlamamalıdır.

Pages