Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

'Haklı söz, haksızı Bağdat''tan çevirir.'
Doğru söz, haksızları kötü yoldan çevirir.
Terazi tartısıyla, her şey vaktiyle.
Her işin bir ölçüsü, bir zamanı olduğu anlatılır. “Terazi var, tartı var! Her bir şeyin vakti var” atasözüyle eşanlamlıdır.
Garibe bir selâm bir altın değer.
Kendini yabancı, kimsesiz, yalnız bilenlerle ilgilenmenin çok önemli bir davranış olduğunu anlatır.
Zaman sana uymazsa, sen zamana uy.
İnsanla yaşadığı çağ arasında bir uygunluğun gereğini anlatır. Bir örnek: bir kimse kalkar da aya gitmenin günah olduğunu söylerse, aya gitmekten vazgeçilmeyeceğine göre, bu kimsenin gülünç duruma düşmemesi için fikrini değiştirmesi gerekir.
“Zaman uymayınca sen uy zamana.” (Mengûşi) / “Veysel ne durursun herkes gidiyor Zaman uymaz sen zamana uy diyor Fen çok büyük kerameti yutuyor Uyan bu gafletten uyuma yurttaş.” (Âşık Veysel)
El (etek) öpmekle ağız (dudak) aşınmaz.
Bir işi yaptırmak için yalvarmanın insanı incitmeyeceğini anlatan bir sözdür.
Keçiye can kaygısı, kasaba yağ kaygısı (koyun can derdinde kasap yağ derdinde).
Başkasının büyük zararı yanında kendinin küçük zararını düşünenlere sitem yollu söylenir.
Alim unutmuş, kalem unutmamış.
Yapılacak bir işi not etmenin; önemli görüşleri yayabilmek, gelecek için saklamak amacıyla yazmanın gereğini anlatır.
Aslan yatağından belli olur.
Bir evin, bir yerin temizliği, düzgünlüğü, güzelliği, oralarda oturanlar hakkında olumlu bilgi verir. Ev yada yer pisse, karışıksa, eşyalar zevksizce seçilmişse, oralarda oturanlar pis, dağınık ve zevksiz kişilerdir, tırsanlar, davranışlarıyla, giyinişleriyle, kullandıkları eşyalarla kişiliklerini belli ederler.
“Duymadın mı şu haberi birader Yatağından fark ederler aslanı.” (Salburcuoğlu)
Kuzguna yavrusu anka (şahin, güzel) görünür.
Bak: ““Karga yavrusuna bakmış; benim ak pak evlâdım, demiş”.
Testiyi kıran da bir, getiren de (suyu getiren de).
Yapılan iyiliğin, bir işe kendini adarcasına yapılan çalışmanın karşılıksız; yapılan kötülüğün, bir iş yaparken kaytarmanın çok kez cezasız kaldığını anlatan bir sözdür.
“Bu dünya böyledir ezelden ekser Destiyi kıran da mükâfat bekler.” (Şikâri) / “Mukaddem su getirmek desti kırmak bir idi amma Aceptir mazhar-ı rüçhan olur desti kıran şimdi.” (Ziya Paşa)

Pages