Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.
Kimi insanlar, bir yandan toplumun benimsediği ahlâk dışı davranışlarda bulunurlar, bir yandan da kendilerini kınayan ve engel olmak isteyenleri sindirir, küstahlığını devam ettirirler. / “Hem suçlu, hem güçlü”, “Hem kel hem fodul” deyimleri aynı anlamı verirler.
“Dürüst olmaz kişinin işi bî-yar / Yalınız taş olur mu hiç divar.” (Güvahi)
Kasap, yağı bol olunca gerisini yağlar.
Bak: “Abdalın yağı olunca gâh borusuna çalar, gâh gerisine”, “Çobanın yağı olunca çarığına sürer”.
Dilenciye borçlu olma, ya düğünde ister ya bayramda.
Seviyece düşük kimselerle ilişki kurmamalıdır, insanın onurunu kırıcı davranışta bulunabilir.
Bal bal demekle ağız tatlanmaz.
Bir şeyin sözünü etmek, o şeye sahip olmayı göstermez. İnsanları, sahibi olmadığı şeyin sahibiymiş gibi göstermenin imkânı yoktur.
“Her çiçekten birer çeşni tatmalı Bal bal desen ağız bal olur mu ya.” (Gufrani) / “Ben güzele güzel mı derim Güzel benim olmayınca.” (Karacaoğlan)
Dağ ne kadar yüce olsa, yol üstünden aşar.
Bir kimse kendisini her şeyin üstünde görmemelidir. Üstünlüğün sonu yoktur. İnsanlar, daima birbirinden daha önemli, daha yüce işler yaparak yükselecek yetenektedirler.
“Yüce olur ise her ne kadar dağ Yol üstünden aşar yakın-u ırağ.” (Güvahi)
Söyleyenden dinleyen ârif gerek.
Söz, bir fikri, bir düşünceyi, bir duyguyu bütün incelikleriyle ortaya koymayabilir. Söylenenlerden, söylenmeyenleri de bulup çıkarmak biraz da dinleyenin anlayışına ve sezgisine bağlıdır.
Destursuz bağa gireni sopayla kovalarlar.
Hakkı olmayan bir şey sorulmadan alınmak istenirse cezasız bırakılmaz.
İstediğini söyleyen, istemediğini işitir.
Kendini denetlemeyen kişi, kendini denetleyemeyen kişilerce küçük düşürülebilir.
Çok yaşayan bilmez, çok gezen bilir.
Okumadan, görmeden yaşamak, “yaşamak” değildir. Gezip gören, gördükleri üzerinde düşünen, okuyarak bilgilerini artıran kimse elbette daha çok bilir.
“Bilmez efendi çok yaşayan, çok gören bilir.” (Evliya Çelebi)
Açık yaraya tuz ekilmez.
Acısı olan birinin üstüne varılmaz, acısını artırmaktan sakınmak gerekir.

Pages