Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Adamın adı çıkacağına canı çıksın.
Bak: “İnsanın adı çıkmadansa canı çıkması yeğdir (hayırlıdır)”.
Baykuşun kısmeti ayağına gelir.
Hiçbir canlı aç kalmaz, yeter ki istenmesi bilinsin.
Yuvayı yapan dişi kuştur.
Ev kadınının tutumlu olması gerektiğini ve ev kurmada kadının büyük payı olduğunu anlatır.
Aç tavıık, kendini arpa (buğday) ambarında sanır (düşünde darı görür).
Ulaşmak istedikleri şeylere, çalışarak, mücadele ederek varmak yerine, hayal kurmakla yetinenler için söylenir.
Cahile söz anlatmak, deveye hendek atlatmaktan güçtür.
Evreni, dünyayı, hayatı tanıtacak kısa bilgileri bile öğrenememiş bir kimseyle konuşmak, anlaşmak güçtür. “Ben diyorum bayram haftası, sen diyorsun mangal tahtası” sözü, “kazı koz anlamak”, “elifi görse mertek sanmak” deyimleri bilgisiz, okumamış kimselerle anlaşmanın zorluğunu anlatır. Cahil insanın dünyası dardır, sınırlıdır. Görgüsü kıttır. İnanışları boş inançlara dayanır. Bilimsel düşünemez. Böylesi kimselerle anlaşmak güçtür.
El için ağlayan gözden olur (yâr için dövünen dizden olur).
Başkaları için üzülmenin gereksiz olduğunu anlatır.
Arık ata kuyruğu da yüktür.
Zayıf insanın kendisine de bir yaran yoktur.
Harmanda dirgen yiyen sıpa, yılına kadar acısını unutmaz.
Görevini yapmayan, verilen cezayı unutamaz.
At binenin (iş bilenin), kılıç kuşananın.
Bir şeye sahip olma hakkı, ancak o şeyi en iyi hak edenindir, anlamında söylenir.
“At binenin, kılıç kuşananındır / Budur resm-i cihan, hükm-ü zamane.” (Mengûşî)
Aç gezmektense tok ölmek yeğdir.
Açlık ölüm kadar acıdır. Bugünün insanı, değil aç kalmak, aç kalma kaygısını bile bir an için duymak istemiyor. Tokluk, insanca yaşamanın ilk belirtisidir.

Pages