Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Huy canın altındadır.
Alışkanlıklardan kurtulmak kolay değildir. Huy insanın davranışlarını ayarlayan bir alışkanlıktır, ölüme dek sürer. / “Huylu huyundan vazgeçmez” atasözüyle eşanlamlıdır.
Nereye gitsen okka dört yüz dirhem.
Bak: “Her yerde okka (okka her yerde) dört yüz dirhem.”
El elden üstündür.
Bir şeyi daha iyi yapacak birinin bulunacağını anlatır.
“Kepenek altında ne erler yatar El elden üstündür arşa varınca.” (Emrah) / “Hatırın yıkarlar hatır yıkınca Göz yaşı yenilmez taşub akınca El elden üstündür arşa varınca Nasihatim dinle sakın gururdan.” (Pîr Sultan Abdal)
Çalışan kazanır.
Bir konuda başarıya ulaşmanın önemli yollarından biri çalışmaktır.
“Varlıkta darlık yok, yoklukda dirlik Gece gündüz çalış kazan demişler.” (Mir’ati) / “Sen ilkin kapısın kakarsan eğer İl de senin kapın kakar demişler.” (Levni)
Her deliğe elini sokma, ya yılan çıkar ya çıyan.
Bilinmeyen bir işe girişmemenin gerektiğini, zararlı sonuç verebileceğini belirtir.
“Gördüğün deliğe parmağını sokma, / Ya akrep çıkar ya yılan demişler.” (Lütfi)
Kedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (murdar) der.
Elde edemedikleri şeyi kötü göstermek isteyenler için söylenir.
Çingeneye beylik vermişler, önce babasını asmış.
Kimi insanlar, eline bir fırsat geçince, en yakınlarına / bile kötülük etmekten çekinmezler.
Dünya ölümlü, gün akşamlı.
'Her şeyin bir sonu vardır. Bu yüzden herhangi bir duruma fazla güvenmemelidir. / “Dünya Süleyman''a bile kalmamış” atasözüyle eşanlamlıdır.'
Şeytanın dostluğu darağacına kadardır.
“Şeytan” sözcüğü burada “kurnaz, her an kötülük düşünen adam” anlamındadır. Böyle bir kimseyle dostluk kurulamayacağı; kurulduğunda, bu yakınlıktan yararlanarak insanı ölüme götürecek kadar kötülük yapacağı anlatılır.
İp kırıldığı (koptuğu) yerden ulanır (bağlanır).
Olumsuz bir olayda, gerçeği kabul edip bir çare aramanın gereğini anlatır.

Pages