Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Dolma yutmak (k)
Aldanmak.
Hoşafın yağı kesilmek
Söyleyecek söz bulamayacak bir durumun kabullenilmesinde söylenir. (*)
Yeniçerilere yemekte bazen hoşaf da verilirmiş. Çokluk hoşaf, daha önce pişen bir yağlı yemekten boşalan kazanda yapılırmış. Bu yüzden tabaklara dağıtılan hoşafların yüzü tama- miyle yağla kaplı olurmuş. Bu halin yıllarca devam etmesi yeniçerileri duruma alıştırmış. Günün birinde yemek işlerine bakacak yeni bir subay gelir. Subay, temizlik konusunda çok titizdir. Hoşafın bulaşık kazanda pişmesine engel olur. Artık hoşaf yağsızdır. Bunu gören yeniçeriler: “Hoşafın yağı kesildi artık” derler. Bu sözü daha önce hoşafın yağlı olmaması hakkında isteklerine aldırmayan aşçıbaşıyı kızdırmak için sık sık söylerler. Bununla aşçıbaşının mutfakta artık hükmü kalmadığım anlatmak isterler. Bugün de bir kimsenin kuvvetten düştüğü, bir durumu kabullenmek zorunda kaldığı sıradaki halini anlatmak için kullanmaktayız.
Şakaya boğmak (bozmak)
Önce ciddî iken şakaya çevirmek.
Karşı gelmek
Bir büyüğe saygılı davranmamak, cevap vermek.
Avucunu yalamak
Umduğunu elde edememek anlamında. (*)
Hiçbir şey kazanamayan, boş yere umup, avunan kimseler için kullanılan bir deyimdir. Kadınlar arasında saymakla bitmeyecek kadar çok ve türlü inanışlar vardır. Bunlardan biri de “avucunu yalama” olayıdır: Çok imrenilen bir yiyecek, ya da yemek kokusu gelir de biraz olsun tadına bakamazsa, göğüslerinin şişeceğine, sütünün kesileceğine inanırlar. Bunun için çare olarak, içlerinin çektiği şeyden tadamayınca gizlice avuçlarını yalarlar. Onlara göre böyle bir hareket, çok azap veren göğüs şişmesini ve süt kesilmesini önlemiş olur.
Cendereye koymak
Fazla sıkıştırmak.
El çabukluğu
Hile ile.
Ağız eğmek
Yalvarmak, yaltaklanmak.
Yüzü kasap süngeriyle silinmiş olmak
Hiç utan- mayanlar için söylenir.
Adnı anmamak
Değer vermemek, düşünmemek.

Pages