Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Caddeyi tutmak (k)
Çekip gitmek.
Tıraş etmek (k)
Dinleyeni usandıracak şekilde çok ve mübalâğalı konuşmak.
Okkanın altına gitmek
Boşu boşuna fena bir duruma düşmek.
Çıfıt çarşısı
Kötü niyetli kimselerin bulunduğu yer. (*)
“Çıfıt” sözcüğü, “Yahudi” anlamında olup Arapça “Yehud”dan Farsça’ya “cuhud”, Farsça'dan Türkçe’ye de “çıfıt” olarak geçmiştir. “Çıfıt çarşısı”, kötü niyetli kimselerin bulunduğu yer anlamında, daha çok birine hakaret etmek için söylenir. Zahmeti çok bir hayat süren insanlar için “çile doldurmak” deyimi kullanılmaktadır. Ayrıca bir olay, bir şey karşısında sabn kalmamış, dayanma gücü tükenmiş kimseler için de “çileden çıkma” deyimi söylenir. Eskiden bir tarikata girebilmek için kırk gün, kırk gece bir odaya kapanıp ibadet etmek gerekirdi. Kimseyle konuşmamak, çok az şey yemek şarttı. Bedene bir çeşit eziyet edilen bu devreye “çile doldurmak” denirdi. Kelimenin asıl yazılışı, “çille”dir, Farsçadır. Bu da kırk anlamında “ihl”den gelmektedir. Çile, eskidenberi uygulanagelen bir devredir. Her dinde, mezhepte, tarikatlarda vardır. Mevlevilikte dergâhın türlü hizmetlerinde çalışılır. Bu durum bin bir gün sürer. Bu zamanı dolduran kimse bir Mevlevi olmuştur artık.
Dara boğmak
Birinin düştüğü güç durumdan yararlanmak.
Ağır basmak
Nüfuzuyla etkilemek.
Tavşanın suyunun suyu
İki şey arasındaki ilginin çok az olduğu anlatılmak istenir.
Dünyaya kazık kakmak
Hiç ölmemek.
Sinirleri ayakta olmak
Çok sinirlenmek.
Şerrine lanet
Kötü biriyle uğraşılmayacağım anlatır.

Pages