Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Error message

Deprecated function: Optional parameter $text declared before required parameter $format is implicitly treated as a required parameter in include_once() (line 1442 of /var/www/yusufziyabahadinli.org/includes/bootstrap.inc).
Tüyleri diken diken olmak
Korkmak, tiksinmek anlamlarında kullanılır.
Dostluk (muhabbet) kantarla, alışveriş miskalle
“Alışverişte dostluğu bozacak davranıştan uzak durmak- anlamında söylenir.
Dikili ağacı olmamak
Hiçbir malı olmamak.
Ömür törpüsü
Çok yorucu ve uzun iş.
İki dirhem bir çekirdek
Güzel, temiz ve süslü giyinenler için söylenir. (*)
Güzel, temiz ve süslü giyinen kimseler için “iki dirhem bir çekirdek” sözü sık sık söylenir. Dirhem de, çekirdek de eskiden kullanılan birer ağırlık ölçüleridir. Dirhem, yine eskiden kullanılan ve bin iki yüz seksen üç gram ağırlığında olan okkanın dört yüzde biridir. Çekirdek, eskiden kuyumcularda kullanılan ve beş santigrama karşılık olan ağırlık ölçüsüdür. Bir Osmanlı altını ise iki dirhem bir çekirdek ağırlığındaydı. İşte, güzel ve süslü giyimli kimselere, altına benzetmiş olmak için “altın gibi” yerine, değişik bir ifadeyle “iki dirhem bir çekirdek” denmektedir. Eskiden Üsküdar’da kurulan “Miskinler Tekkesi “nde miskin hastalığı denilen derde tutulanlar banndırılırmış Bu derde derece derece tutulanların yanında iki miskin hastası daha varmış ki, dünyadan ilgisini kesmiş, kendilerini bırakmış derbeder kimselermiş. Bir gün koğuşun iki ayn köşesinde yatan bu hastalardan birinin aklına yerlerini değiştirmek gelir, öteki de kabul eder. Her gün konuşup karar verdikleri halde bir türlü yerlerinden kımıldamak mümkün olmaz. Nihayet, aradan ancak bir yıl geçtikten sonra yerlerini değiştirebilirler ve şöyle bir nefes aldıktan sonra bu olağanüstü durum karşısında miskinlerden birisi: “Eh!” der, “İnsan kuş misâliymiş... Geçen yıl neredeydik, bu yıl neredeyiz!”
Betbeniz kalmamak
Çok korkmak.
Kökünü kurutmak
Yok etmek.
Sen de mi Brutus!
Umulmadık olumsuz davranışta bulunan. (*)
Kendisinden umulmadık olumsuz bir davranışta bulunan kimseye “sen' de mi Brutus!” deyimi söylenir. Ünlü Roma diktatörü Jül Sezar imparatorken, cumhuriyetçiler onu öldürmek isteğiyle bir komite kurarlar. Komiteye Sezar’ın bakıp büyüttüğü manevi evlâdı Brutus da girer. Komite, çalışmalarını gizli yapmaktadır, öldürme günü, on beş mart kabul edilir. Söylentiye göre bir kâhin, Sezar’a, on beş marttan sakınmasını söyler. Kim olduğu bilinmeyen bir kişi de Sezar’ın eline, suikastı haber veren bir kâğıt vererek savuşur. Kâhinin sözlerine inanmayan, eline sıkıştırılan kâğıdı okumayan Sezar, o gün yine saraya giderek tahtına oturur. Sezar. her zamanki devlet işlerine bakmaya başladığı bir sırada, hançerleri elbiseleri altında gizli suikastçılar hemen etrafını alırlar. Kendilerini birer ricacı olarak tanıtırlar. İçlerinden biri, mahkûm olan kardeşinin affını dilemektedir. Sezar, bu delikanlıyı dinlerken ötekiler hançerleriyle Sezar’a saldırırlar. Kendini bunlara karşı savunacağı sırada Sezar. suikastçılar arasında elinde hançer, üzerine yürüyen manevi oğlu Brutus'u görür. “Sen de mi oğlum Brutus!..” diye bağırarak yüzünü elleriyle kapar ve kendini yirmi üç hançerin darbelerine terkederek orada can verir.
Yılanın kuyruğuna basmak
Kötü bir adama kötülük yapması için imkân vermek.
Ağınna gitmek
Gücüne gitmek.

Pages