Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Abdestsiz sofuya namaz dayanmaz.
Kurallara göre davranmayana kimse önem vermez, ona inanmaz. Çünkü yaptığı şey ciddi değildir.
“Kurbağanın sesi derya bulatmaz, / Zağarın yavuzu kurdu korkutmaz.” (Ali İzzet)
Meramın elinden bir şey kurtulmaz (ne kurtulur).
Kesin karar, azimli çalışma kişiyi başarıya götürebilir.
Kişiyi (herkesi) nasıl bilirsin, kendin gibi.
Bak: “Herkesi (kişiyi) nasıl bilirsin, kendin gibi.”
Düşenin dostu olmaz.
Bu sözde “düşmek” iki anlama gelir. Biri, herhangi bir nedenle eski itibarını, güvenirliğini yitirme; İkincisi daha çok ahlâk yönünden toplumca kabul edilmeyen davranışlar gösterme halidir. İnsanlar genellikle başarılı olanlar, doğru ve dürüst davrananlarla ilgi ve dost- / luk kurmak isterler. Bu yüzden bu iki vasıf ortadan kalkınca, ilgi ve dostluk da ya zayıflamakta ya da tümüyle silinmektedir. Bu söz bir de insanın vefasızlığını, yani insan sevgisindeki süreksizliği anlatır. Kişinin basit, bencil ve küçük hesaplarla sevgisinden geçmemesini öğütler.
'“Unutma ki dostu olmaz düşenin İptida dost alır yakan demişler.” (Mir''ati) / “Nezaret eyledim tıflı cahile Köydeki yarenlik çıkdı nafile / Sefinem vurunca taşlı sahile Yarandan bir küçük selâm görmedim. (Rıza Tevfık)'
Donsuzun gönlünden dokuz top bez geçer.
Bak: “Aç tavuk kendini arpa (buğday) ambarında sanır (düşünde darı görür).
Aslan yatağından belli olur.
Bir evin, bir yerin temizliği, düzgünlüğü, güzelliği, oralarda oturanlar hakkında olumlu bilgi verir. Ev yada yer pisse, karışıksa, eşyalar zevksizce seçilmişse, oralarda oturanlar pis, dağınık ve zevksiz kişilerdir, tırsanlar, davranışlarıyla, giyinişleriyle, kullandıkları eşyalarla kişiliklerini belli ederler.
“Duymadın mı şu haberi birader Yatağından fark ederler aslanı.” (Salburcuoğlu)
Elçiye zeval olmaz.
Birinden bir başkasına haber götüren bir kimsenin sorumlu tutulamayacağını anlatır.
Domuz derisinden post olmaz, eski düşman dost olmaz.
Düşmanlığın dostluğa dönüşmesinin imkânsız olduğunu anlatır.
“Eskidikçe artar dostun kıymeti / Hiç bir zaman eski dost düşman olmaz.” (Merdümi)
Kanı kanla yumazlar, kanı su ile yurlar.
Kötülüğe kötülükle karşılık vermemek gerekir, kötülük iyilikle ortadan kalkar, anlamında söylenir.
Acemi katır kapı önünde yük indirir.
Becereksiz kişi, eline aldığı işi en gerekli yerde bırakır.

Pages