Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Yel gibi gelen sel gibi gider.
Bak: “Sel ile gelen yel ile gider.”
Akraba ile ye iç, alışveriş etme.
Bak: Dost ile ye iç, alışveriş etme.
Düşenin dostu olmaz.
Bu sözde “düşmek” iki anlama gelir. Biri, herhangi bir nedenle eski itibarını, güvenirliğini yitirme; İkincisi daha çok ahlâk yönünden toplumca kabul edilmeyen davranışlar gösterme halidir. İnsanlar genellikle başarılı olanlar, doğru ve dürüst davrananlarla ilgi ve dost- / luk kurmak isterler. Bu yüzden bu iki vasıf ortadan kalkınca, ilgi ve dostluk da ya zayıflamakta ya da tümüyle silinmektedir. Bu söz bir de insanın vefasızlığını, yani insan sevgisindeki süreksizliği anlatır. Kişinin basit, bencil ve küçük hesaplarla sevgisinden geçmemesini öğütler.
'“Unutma ki dostu olmaz düşenin İptida dost alır yakan demişler.” (Mir''ati) / “Nezaret eyledim tıflı cahile Köydeki yarenlik çıkdı nafile / Sefinem vurunca taşlı sahile Yarandan bir küçük selâm görmedim. (Rıza Tevfık)'
Sütsüz koyun meleğen olur.
Boş duran, çalışmayanlar, günlerini boş konuşmalarla geçirirler.
Kızı gönlüne bırakırsan ya davulcuya varır, ya zurnacıya.
Gençlere her zaman yardımcı olmalıdır, aksi halde yanlış kararlar alabilirler.
Hamama giren terler.
Bir işe girişen kişinin, o işin doğurabileceği her türlü sonuçlara katlanmasının gereğini anlatır.
Bir fit bin büyü yerini tutar.
Birini diğerine düşman etmenin en etkili yolu, birini öbürüne kışkırtmaktır.
Testiyi kıran da bir, getiren de (suyu getiren de).
Yapılan iyiliğin, bir işe kendini adarcasına yapılan çalışmanın karşılıksız; yapılan kötülüğün, bir iş yaparken kaytarmanın çok kez cezasız kaldığını anlatan bir sözdür.
“Bu dünya böyledir ezelden ekser Destiyi kıran da mükâfat bekler.” (Şikâri) / “Mukaddem su getirmek desti kırmak bir idi amma Aceptir mazhar-ı rüçhan olur desti kıran şimdi.” (Ziya Paşa)
Kızım dövmeyen dizini döver.
Çocuk zamanında eğitilmelidir.
“İl için ağlayan gözünden olur Kızını dövmeyen dizinden olur.” (Mir’ati) / “Desen izzetle evvel kime hacı Bulunur koltuğunun altında sonra haçı.” (Güvahi)
Rüzgâra tüküren kendi yüzüne tükürür.
Kimi doğal güçlere zayıf bir güçle karşı koyan kötü sonuçlar alır.

Pages