Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Göz görmeyince gönül katlanır.
Yakın bir kimsenin çektiği sıkıntıya uzakta olanların gereği gibi üzülmeyeceklerini anlatır.
“Sabahtan gittim suya Dolmadı kovacığım Göz görmeyince gönül Katlanır ufacığım.” (Halk Türküsü)
Atım tepmez, itim kapmaz deme (Atın tepmezi, itin kapmazı olmaz).
Kimi konularda kuşkulu olmak gerekir, yüzde yüz güven doğru değildir.
Adam olana bir söz yeter.
İyi insan anlayışlı olur. En küçük bir belirtiden karşısındakini anlar, ona göre davranır.
“Vahdet kelâmi şâfî değil mi, / İnsâne bir söz kâfi değil mi?” (M. Mahmud Paşa)
Testiyi kıran da bir, getiren de (suyu getiren de).
Yapılan iyiliğin, bir işe kendini adarcasına yapılan çalışmanın karşılıksız; yapılan kötülüğün, bir iş yaparken kaytarmanın çok kez cezasız kaldığını anlatan bir sözdür.
“Bu dünya böyledir ezelden ekser Destiyi kıran da mükâfat bekler.” (Şikâri) / “Mukaddem su getirmek desti kırmak bir idi amma Aceptir mazhar-ı rüçhan olur desti kıran şimdi.” (Ziya Paşa)
Köşe taşı köşeye yakışır.
Toplumda herkesin bir yeri vardır. Bir mimarın sağlık memurluğu, bir mühendisin çöpçülük yapması doğru değildir.
“Köşe taşı yine köşeye konur. / Su aktığı yere ulur revane.” (Mengûşi)
Hastaya döşek (yatak) sorulmaz.
Çok doğal bir şey engellenmemelidir.
Allah çam isteyene çam, mum isteyene mum verir.
Bak: Allah balmumu yakana balmumu, yağmumu yakana yağmumu verir.
Rahat ararsan mezarda.
Hiç bir üzüntüye kapılmadan, yorulmadan, kaygısızca yaşama imkânsızdır. / “Ağrısız baş mezarda gerek” atasözüyle eşanlamlıdır.
Eski düşman dost olmaz.
Düşmanlığın kolay kolay geçmeyeceği anlatılır.
“Dost uyur, su uyur, düşman uyumaz, / Bilirsin, dost olmaz eski düşmanın.” (Mengûşi)
Canı yanan eşek, attan yürük olur.
Zorlanınca her zamankinden daha fazla iş yapılabilir.

Pages