Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Fakirlik ayıp değil, tembellik ayıp.
Çalışma olanağı olup da çalışmayanları kınayan bir sözdür. Çünkü tembellik, topluma büyük zarar veren bir hastalıktır.
Dinsizin hakkından imansız gelir.
Söz dinlemeyen birini daha güçlü birinin zor kullanıp yola getirmesi halinde söylenir.
Akacak kan damarda durmaz.
Kimi olayların kaçınılmaz olduğu, bu yüzden önceden hazır olmak, ona göre davranmak, doğal karşılamak gerektiğini anlatan bir sözdür.
Dost ile ye iç, alışveriş etme.
Para çok kez dostluğu bozar.
Bülbülün çektiği dili belâsıdır.
Düşünmeden söylenen sözlerin insanı güç durumlara düşüreceğini anlatır.
“Sanmayınız mihneti gam bülbülle gülden geldi, / Kafese girdi belâ başına dilden geldi.” (Naima Tarihi)
Dostun attığı taş baş yarmaz.
Dostun acı sözünden, sert davranışından kötülük gelmez. Çünkü o, üzüntümüzü ve mutluluğumuzu paylaştığımız kimsedir.
Zaman sana uymazsa, sen zamana uy.
İnsanla yaşadığı çağ arasında bir uygunluğun gereğini anlatır. Bir örnek: bir kimse kalkar da aya gitmenin günah olduğunu söylerse, aya gitmekten vazgeçilmeyeceğine göre, bu kimsenin gülünç duruma düşmemesi için fikrini değiştirmesi gerekir.
“Zaman uymayınca sen uy zamana.” (Mengûşi) / “Veysel ne durursun herkes gidiyor Zaman uymaz sen zamana uy diyor Fen çok büyük kerameti yutuyor Uyan bu gafletten uyuma yurttaş.” (Âşık Veysel)
Al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur.
Bak: Yarası olan gocunur.
Tereciye tere satılmaz.
Bir kimseye çok iyi bildiği konuda bilgi vermeye kalkmanın doğru olmadığı anlatılır.
Bir kötünün yedi mahalleye zararı var.
Kötü bir insanın yarattığı zararlar yalnız kendini etkilemez. Kötü olanın gücüne göredir; eve kötülük, mahalleye kötülük, bir topluma kötülük, tüm dünyaya kötülük yapabilir.

Pages