Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Kaynayan kazan kapak tutmaz.
Önemli bir haber, bir olay gizli kalamaz.
Ateş düştüğü yeri yakar.
Ölüm gibi çok üzücü bir olaya, en çok olayla ilgili olanların üzülmelerinin haklı olduğunu anlatmak için söylenir.
“Derin suyun yufka çıkarsa ne hoş Düştüğü yeri gör yakarmış ateş.” (Mengâşt) / “Ateş yanmayınca tütün mü tüter Ak göğsün üstünde çıban mı biter.” (Karacaoğlan)
Yalnız taş duvar olmaz.
Tek şeyin tek başına işe yaramayacağını, teklerin birleşmeleri gerektiğini ifade eder. / “Yalnız kalanı kurt kapar”, “Bir elin nesi var, iki elin sesi var” atasözleriyle yakın anlamlıdır.
“Şaire ses ile saz ü söz gerek Yalnız taş olmaz divar demişler.” (Levni) / “Çok söyleme bu darb-ı meseldir. / Ömrü az olur yırtıcı olan kuşun.” (Beliğ)
Ananım ekmeğine kuru, ayranına duru demem.
Ana insan için kutsal bir varlıktır. Ona saygı, ona sevgi büyük bir görevdir. Anaya karşı çıkmak, yaptıklarını beğenmemek, isteklerini yerine getirmemek büyük kusurdur.
Koyun can derdinde, kasap yağ derdinde.
Bak: “Keçiye can kaygısı, kasaba yağ kaygısı.”
Eski düşman dost olmaz.
Düşmanlığın kolay kolay geçmeyeceği anlatılır.
“Dost uyur, su uyur, düşman uyumaz, / Bilirsin, dost olmaz eski düşmanın.” (Mengûşi)
Yuvayı yapan dişi kuştur.
Ev kadınının tutumlu olması gerektiğini ve ev kurmada kadının büyük payı olduğunu anlatır.
Köpeksiz sürüye (köye) kurt girer.
Sahipsiz bir şeye fırsat düşkünü kimseler sahip çıkarlar. / “Çobansız koyunu kurt kapar” atasözüyle eşanlamlıdır.
Abdestsiz sofuya namaz dayanmaz.
Kurallara göre davranmayana kimse önem vermez, ona inanmaz. Çünkü yaptığı şey ciddi değildir.
“Kurbağanın sesi derya bulatmaz, / Zağarın yavuzu kurdu korkutmaz.” (Ali İzzet)
Tereciye tere satılmaz.
Bir kimseye çok iyi bildiği konuda bilgi vermeye kalkmanın doğru olmadığı anlatılır.

Pages