Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Aç arslandan tok domuz yeğdir.
Aç, iyi yaradılışlı, iyi huylu olsa bile tehlikelidir. İnsanların karnı doyunca, kötü yaradılışlı olsa da iyi olma gereğini duyarlar.
Kurtla görüşürsen köpeğini yarımdan ayırma.
Zarar verebilecek kimselere karşı her zaman tedbirli olmalıdır.
Ölümden öte köy yoktur.
Nasıl olsa ölünecektir. Ona göre davranmalıdır.
“Yerine göz koyan yere batası Var mı ölüm denen köyden ötesi.” (Behçet Kemâl Çağlar)
Domuzun kuyruğunu kes yine domuz.
Kötü insan kökten değişmedikçe kötülüğünü sürdürür.
Akçe el kiridir.
Para iyi şeyin olduğu gibi kötülüğün de kaynağıdır. Pek çok kötü şey para için yapılmaktadır.
'“Yi elde olanı yimek yeridür Karar eylemez akçe''el kiridir.” (Güvâhî)'
Gülü seven dikenine katlanır.
Kötü bir durumla karşı karşıya iken üzülmemek gerekir. Çünkü kötü durumun yerine bir iyisinin doğabileceği, olağandır. Ayrıca, iyi ve güzele kavuşmak için kimi sıkıntılara katlanmak gerekir.
“Şimdi de tutturmuş seninki / Başımı sokacak ev isterim diye Tutgunsun, vereceksin ister istemez Gülü seven katlanır dikenine.” (Rıfat Ilgaz)
Ürüyen köpek ısırmaz.
Gözdağı vermek amacıyla bağırıp çağıran kimselere ö- nem vermemek gerekir.
Su yatağını bulur.
Bak: “Akar su çukurunu kendi kazar.”
El mi yaman bey mi yaman?
Beyler uzun yıllar halkı sömürmüş, buyruğunda kullanmıştır. Ama halk bu durumu anladığında kişilerin keyfi buyruğuna son verecektir.
Düşenin dostu olmaz.
Bu sözde “düşmek” iki anlama gelir. Biri, herhangi bir nedenle eski itibarını, güvenirliğini yitirme; İkincisi daha çok ahlâk yönünden toplumca kabul edilmeyen davranışlar gösterme halidir. İnsanlar genellikle başarılı olanlar, doğru ve dürüst davrananlarla ilgi ve dost- / luk kurmak isterler. Bu yüzden bu iki vasıf ortadan kalkınca, ilgi ve dostluk da ya zayıflamakta ya da tümüyle silinmektedir. Bu söz bir de insanın vefasızlığını, yani insan sevgisindeki süreksizliği anlatır. Kişinin basit, bencil ve küçük hesaplarla sevgisinden geçmemesini öğütler.
'“Unutma ki dostu olmaz düşenin İptida dost alır yakan demişler.” (Mir''ati) / “Nezaret eyledim tıflı cahile Köydeki yarenlik çıkdı nafile / Sefinem vurunca taşlı sahile Yarandan bir küçük selâm görmedim. (Rıza Tevfık)'

Pages