Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

At binenin (iş bilenin), kılıç kuşananın.
Bir şeye sahip olma hakkı, ancak o şeyi en iyi hak edenindir, anlamında söylenir.
“At binenin, kılıç kuşananındır / Budur resm-i cihan, hükm-ü zamane.” (Mengûşî)
Adam adamın şeytanı.
Bak: “İnsan insanın şeytanıdıh”
Ucuz alan pahalı alır.
Bir eşyanın çabuk eskiyip çabuk bozulanı ucuz olur. Bu türlü eşyadan sık sık alındığı için pahalıya mal olur.
Azıcık aşım, ağrısız (kavgasız) başım.
İnsanlar, elinde bulunanlarla yetinmez, daha çoğuna, daha büyüğüne sahip olmak isterler. Bu aşırı istekleri yüzünden rahatları kaçar. Oysa mevcut imkânlarla yetinmesini bilen insan daha mutlu olur.
Baş yarılır (kırılır) fes içinde, kol karılır yen (kürk) içinde.
Aile içinde olan olayların dışarı yansımaması, duyulmaması, anlamında söylenir.
Eşeğin kulağım kesmekle küheylan olmaz.
Aşağılık birine ne yapılırsa yapılsın aşağılık olmaktan kurtulamayacağını anlatır.
“Eşeğe giydirsen nakışlı bir çul At olmaz, huyunca zırlar demişler.” (Mevci)
Güzele ne yaraşmaz (yakışmaz).
Güzel şeyin güzel görünmesi için fazla bir zahmete gerek yoktur. Güzel, ne giyerse yakışır.
Danışan dağı aşmış, danışmayalım yolu şaşmış.
Kişi, kimi sorunları tek başına çözemez. Bilen birine danışmazsa yanlış kararlar alabilir, yanlış davranabilir. / “Akıl akıldan üstün” olduğunu unutmamak gerekir.
“Danışmayan düzde yolun şaşırır Danışan dağları aşar demişler.” (Figani) / “Akl-ü izanına hiç olma mağrur Bin bilsen de yine bir bilene sor.” (Salburcuoğlu)
Allah gümüş kapıyı kaparsa altın kapıyı açar.
Bir konuda başarısızlığa uğrandığında umutsuzluğa düşmemek gerekir: Bu kez, daha akıllı, daha ölçülü, bilenlere danışarak çalışmalıdır. Sonuç olumlu olacaktır.
Alma mazlumun ahım, çıkar aheste aheste.
Bir kişiye, bir topluma kötülük eden kişi, bir gün cezasını görür. Günlük yaşantımızda ve tarihte pek çok örnekleri vardır. Çünkü doğa ve toplum yasaları daima “ezilen”den yanadır. / “Eden bulur” atasözüyle eşanlamlıdır.
“Bilmez misin cihanda kişi ettiğini bulur.” (Beliğ)

Pages