Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Ağanın malı çıkar, uşağın cam.
Bir kötülüğe ağa parasıyla, işçi de canıyla karşı çıkar. Ağa ağalığını, işçinin canını verircesine çalışmasıyla elde eder.
Akıl yaşta değil, baştadır.
Denenmiş olmanın, görmüş geçirmiş olmanın önemi büyüktür. Ama her yaşlı, her şeyi denemiş, her şeyi görmüş geçirmiş olamaz. Oysa insan her yaşta akıllı olabilir. Akla dayanmayan bir deneme, sınama ve görüp geçirmiş olmanın yararlı olduğunu söyleyemeyiz.
“Akıl yaşta değil belki serdedir Şahin küçük, turna avlar demişler.” (Mevci)
Teşbihte hata olmaz.
Bir benzetmede “hata yapılmamalıdır” anlamındadır. Ama halk arasında daha çok, yapılan benzetmeden alınılmamasını dilemek için söylenir.
Atlar nallanırken kurbağalar ayak uzatmaz.
'Kişi kendini bilmeli, haddini bilmelidir. “Kişi noksanını bilmek gibi irfan olmaz.” Tecrübesi, bilimsel çalışması, yeteneği olmayan birinin, bilimsel bir görüş getirmesi imkânsızdır. Kuvvetçe, yetenekçe, bilgice, görgüce zayıf kişilerin büyük sorunlar karşısında, kendi yetenekleri ölçüsünde davranmaları gerekir. Büyük İskender''in resimlerini yapmakla ünlü ressam Apel''in, bir resmi için saçma sapan eleştirilerde bulunan bir kunduracıya: “çizmeden yukarı çıkma!” diye bağırması ünlüdür.'
Ağır kazan geç kaynar.
Aklı başında olan insan tez öfkelenmez.
Yarım hekim candar eder, yarım hoca dinden eder.
Uzmanlık eden bilgisiz kimselerin insanlara büyük zararlar verebileceğini anlatır.
Herkesin bir derdi var, değirmeninki de su.
Herkes, kendi derdini, başkalarının derdinden daha önemli sayar.
Körle yatan şaşı kalkar.
Bak: “Kişi refikinden azar.”
Şap ile şeker bir değil.
Birbirine benzediği halde özünde çok ayn olan şeylerin bulunduğu anlatılır.
Kel ölür sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur.
Sahip olunan kimi şeylerin, ancak kaybolduktan sonra değerinin anlaşıldığını anlatır. / “Kaçan balık büyük olur” atasözüyle eşanlamlıdır.
“Kel ölür sırma saçlı olur Kör ölür badem gözlü / Meltem gibi delikanlılar, kardeşim çürüyor Ne keldirler ne de kör.” (Bedri Rahmi Eyuboğlu)

Pages