Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Değirmene gelen nöbet bekler.
Sıraya saygı göstermenin gereğini anlatır.
Sürüden ayrılanı (ayrılan koyunu, kuzuyu) kurt kapar.
Bir topluluktan ayrılan kimsenin yalnız kalacağı, büyük zarar göreceği anlatılır.
“Sürüden ayrılan körpe kuzuyu Ya kurt kapar ya kuş kapar demişler.” (Figani) / “Eğer ârif isen sözü uzatma Sütsüz inek durmaz malar demişler.” (Figani)
Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.
Kimi insanlar, bir yandan toplumun benimsediği ahlâk dışı davranışlarda bulunurlar, bir yandan da kendilerini kınayan ve engel olmak isteyenleri sindirir, küstahlığını devam ettirirler. / “Hem suçlu, hem güçlü”, “Hem kel hem fodul” deyimleri aynı anlamı verirler.
“Dürüst olmaz kişinin işi bî-yar / Yalınız taş olur mu hiç divar.” (Güvahi)
Derede tarla sel için, tepede harman yel için.
Bir işe başlarken iyi düşünmek gerek, bilinen bir sonucu bir daha denememeli.
Yazın gölge hoş, kışın çuval boş.
Zamanında çalışmayan kimse, geleceğine bir hazırlık yapmadığı için sıkıntıya düşer.
Cefayı çekmeyen sefanın kadrini bilemez.
İnsan, büyük sıkıntı çekerek, çaba harcayarak elde ettiği başarılı sonuçtan derin haz duyar. Hazıra konan kişi, bu durum karşısında duygulanamaz, değerini kavrayamaz.
Sel gider kum kalır.
Geçici olduğu bilinen bir durumu, geçmeyecekmiş gibi kabul edip sonra hayal kırıklığına uğramamak gerek. Geçici olanla kalıcı olanı birbirinden ayırmayı bilmelidir.
Arayan mevlâsını da bulur belâsını da.
Bu sözde iki anlam vardır: belâsını aramak: kavgaya sebep olacak olay çıkartmak. Bir de, bir doğruyu, bir gerçeği aramak ve sonunda bulmak. Bu söz, daha çok ikinci anlamda söylenir.
“Koşan elbet varır, düşen kalkar Kara taştan su damla damla akar Birikir, sonra bir gümüş göl olur Arayan hakkı en sonunda bulur.” (Tevfik Fikret)
Adam ondur, dokuzu dondur.
Görünüş önemlidir. İyi bir giyim, çevrede olumlu ilgi yaratır.
“Libas idin ki ola hürmetin on, / Ki zira âdem ondur, dokuzu don.” (Giivâhî)
Korkunun ecele faydası yoktur.
Ölüm doğaldır. Bunu böyle bilerek günleri ölüm korkusuyla geçirmemek gerekir.
“Korkunun faydası yoktur ecele Ecel bir gün camın sunar demişler.” (Figani)

Pages