Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Açın gözü ekmek teknesinde olur.
İnsanı ilk ve en çok düşündüren şey geçim kaygısıdır.
Âlet işler, el övünür.
Bir işin iyi yapılabilmesi için aracın (âlet) önemi büyüktür. İyi araçla iyi iş, kötü araçla kötü iş yapılır. El becerisi çok önemlidir, ama araçsız iş başarmak güçtür.
Az veren candan çok veren maldan.
Parası olan, çok ve kolay para harcar. Parası olmayan için durum aynı değil. Bir yere harcama yaparken, başka yerlerden kısar; sağlığından, eğitiminden, eğlencesinden, kısaca hayatından...
iki baş bir kazanda kaynamaz.
Kişilikleri ayrı olan iki insan bir birliktelik kuramaz.
Kara (kötü) haber tez duyulur.
Kötü haber tez yayılır, ilgili kimse tez duyar.
Eşeğin kulağım kesmekle küheylan olmaz.
Aşağılık birine ne yapılırsa yapılsın aşağılık olmaktan kurtulamayacağını anlatır.
“Eşeğe giydirsen nakışlı bir çul At olmaz, huyunca zırlar demişler.” (Mevci)
Irmak kenarına çeşme yapılmaz.
Gereksiz iş yapmanın, boşuna çaba harcamanın faydasızlığını, emeğin daha gerekli yerde kullanılmasını anlatır.
Zaman sana uymazsa, sen zamana uy.
İnsanla yaşadığı çağ arasında bir uygunluğun gereğini anlatır. Bir örnek: bir kimse kalkar da aya gitmenin günah olduğunu söylerse, aya gitmekten vazgeçilmeyeceğine göre, bu kimsenin gülünç duruma düşmemesi için fikrini değiştirmesi gerekir.
“Zaman uymayınca sen uy zamana.” (Mengûşi) / “Veysel ne durursun herkes gidiyor Zaman uymaz sen zamana uy diyor Fen çok büyük kerameti yutuyor Uyan bu gafletten uyuma yurttaş.” (Âşık Veysel)
Dağ başına kış gelir, insanın başına iş gelir.
İnsan her zaman can sıkıcı olaylarla karşılaşır, bu bir doğa olayı gibi doğaldır.
Acındırırsan arsız olur, acıktırırsan hırsız olur.
Bir kimseye fazla acır görünürseniz, kendini devamlı acındırmak ister. Doğal ihtiyaçları karşılanmayan insan, gizliliğe ve zorla almaya zorlanır. “Çok söyleme arsız edersin, aç bırakma hırsız edersin” atasözüyle eşanlamlıdır.

Pages