Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Yatan arslandan, gezen tilki yeğdir.
Sağlıklı olup çalışabilen bir kimsenin ünlü olduğu halde topluma faydası olmayan nice kişilerden daha çok faydalar sağladığı, anlamındadır. / “Yatan kurtla gezen kurt bir değildir” atasözüyle eşanlamlıdır.
Kızım dövmeyen dizini döver.
Çocuk zamanında eğitilmelidir.
“İl için ağlayan gözünden olur Kızını dövmeyen dizinden olur.” (Mir’ati) / “Desen izzetle evvel kime hacı Bulunur koltuğunun altında sonra haçı.” (Güvahi)
Balık baştan avlanır.
Bir şeyi ele geçirmek için önce o şeyin yöneticilerini ele geçirmek gerek.
Tavuk kaza bakmış da kıçım yırtmış.
Ulaşması olanaksızken, bir yere varmak isteyen insanın gülünç duruma düşeceğini anlatır.
Çingeneye beylik vermişler, önce babasını asmış.
Kimi insanlar, eline bir fırsat geçince, en yakınlarına / bile kötülük etmekten çekinmezler.
Balık baştan kokar.
Toplum hayatında “başta” olanların önemli yeri vardır. Toplumu etkileyen kötü olaylarda genellikle baştakilerin payı büyüktür. “Önder”, “lider”, “baş” denilen kimseler, gerçekten sıfatlarına uygun davranmak zorundadırlar. İnsanların mutluluğu yada mutsuzluğu biraz da bu “baş”ların davranışlarındandır.
“Ata bindim, ovada Yağ erittim tavada Balık baştan kokarmış Geç öğrendim dünyada.” (Halk Türküsü)
İş insanın aynasıdır.
Yapılan işin biçimi, niteliği, işi yapanın kişiliğini belli eder.
Köşe taşı köşeye yakışır.
Toplumda herkesin bir yeri vardır. Bir mimarın sağlık memurluğu, bir mühendisin çöpçülük yapması doğru değildir.
“Köşe taşı yine köşeye konur. / Su aktığı yere ulur revane.” (Mengûşi)
Dağ dağ üstüne olur, ev ev üstüne olmaz.
Bir evde bir aileden fazlasının barınamayacağım anlatır.
Atın ölümü arpadan olsun.
Çok istenilen, sevilen bir şey yapılırken, büyük zarar da görse insan, pek üzülmez. Bu söz, böyle bir duyguyu anlatmak için söylenir.

Pages