Türkçe Deyimler Sözlüğü'nde ara

Zora dağlar dayanmaz,
İnsan gücünün imkânsız gibi görünen birçok şeyleri başarabileceğini anlatır.
Dereden geçerken at değiştirilmez.
Bak: “Irmaktan geçerken at değiştirilmez.”, “Çay geçerken at değiştirilmez.”
Haydan gelen huya gider.
Emek harcamadan kolay kazanılan şeyler, değeri bilinmediği için kolay elden çıkarılır.
“Haydan gelen huya gider şüphe yok.” (Naili)
Cahile söz anlatmak, deveye hendek atlatmaktan güçtür.
Evreni, dünyayı, hayatı tanıtacak kısa bilgileri bile öğrenememiş bir kimseyle konuşmak, anlaşmak güçtür. “Ben diyorum bayram haftası, sen diyorsun mangal tahtası” sözü, “kazı koz anlamak”, “elifi görse mertek sanmak” deyimleri bilgisiz, okumamış kimselerle anlaşmanın zorluğunu anlatır. Cahil insanın dünyası dardır, sınırlıdır. Görgüsü kıttır. İnanışları boş inançlara dayanır. Bilimsel düşünemez. Böylesi kimselerle anlaşmak güçtür.
Eşek bile bir düştüğü yere bir daha düşmez.
Denenmiş şeylerden ders almanın gereğini anlatır.
Dünya malı dünyada kalır.
Paraya, mala mülke fazla önem vermemenin gereğini anlatır.
“Zevkin aldanma, tapma dünyaya Dünya malı burda kalsa gerektir.” (Genç Abdal) / “Sultan Süleymana kalmayan dünya Bu dağlar yerinden ayrılır bir gün.” (Karacaoğlan)
Su başından (bendinden) kesilir (bağlanır).
Bir şeyin nedeni bulunmazsa çözüm yolu da bulunamaz. Bir kötülüğün çıkış kaynağı, kökü bulunur, kurutulursa ya da kesip atılırsa kötülük ortadan kalkar.
Sebepsiz kuş bile uçmaz.
Her hareketin, her olayın bir nedeni vardır.
Düşman düşmanın halinden anlamaz.
Düşman, düşmanını olduğundan daha güçlü sanır.
Yalnız kalanı kurt yer.
İnsan tek başına kendini koruyamaz, haklarını savunamaz. Birleşmek, birlik olmak, böylece kuvvetli olmak zorunluğu vardır. / “Bir elin nesi var, iki elin sesi var” atasözüyle yakın anlamlıdır.

Pages